Cartref Prosiect
Morlais Y
Gosod Bywyd
Gwyllt Oriel
English Cymraeg

Ynys Gybi (Ynys Môn) yn wynebu bygythiad gan gynlluniau tyrbinau llif llanw sy’n arnofio a fydd yn effeithio ar y rhywogaethau a’r cynefinoedd arfordirol ac yn diwydiannu’'r morluniau a’r tirweddau garw.

Mae’r wybodaeth ar y wefan hon wedi’i chyflwyno gan y cyhoedd pryderus (Grŵp Treftadaeth Ynys Lawd - SSHG) sy'n poeni'n fawr am y lleoliad daearyddol eiconig hwn, ei ddaeareg cyn-Gambriaidd warchodedig, ei rhywogaethau/cynefinoedd morol sensitif a morluniau a thirweddau garw hardd. Os ydych chithau hefyd yn teimlo'n gryf am y diwydiannu hwn i arfordir Ynys Gybi ac ardaloedd eraill o bosibl o Ynys Môn, dangoswch eich cefnogaeth drwy lofnodi ein deiseb a dilyn ein tudalen Facebook a Twitter.

CYNNIG PROSIECT YNNI LLIF LLANW “MORLAIS”

Mae Menter Môn dan wedd “Prosiect Morlais” wedi cyflwyno:

Cais am Drwydded Forol ORML1938 (datblygu ar y môr) ar gyfer gosod a masnacheiddio hyd at 620 o ddyfeisiau ynni llanw sy’n dechrau 1000m oddi ar arfordir gorllewinol Ynys Gybi (Ynys Môn):

  • gall 120 o'r dyfeisiau fod yn arnofio ar yr wyneb mewn rhesi wedi'u rhwydweithio gyda thyrbinau dŵr is-arwyneb enfawr. Mae Morlais wedi cadarnhau y gallai hyd at 15 o'r dyfeisiau arnofiol hyn fod yn 75m o hyd a 3.5m o uchder (mae'r hyd hwnnw bron 3 gwaith uchder Goleudy Ynys Lawd!) wedi'u liwio â bandiau melyn llachar hynod weladwy 5m o led sy'n ofynnol ar gyfer diogelwch morol.
  • bydd y dyfeisiau'n cael eu clymu i wely'r môr gyda cheblau/cadwyni metel enfawr ynghlwm wrth blinthau concrid

Cais am Orchymyn Gwaith Trafnidiaeth TWA/3234121 (gorchymyn prynu gorfodol ar gyfer datblygu ar y lan) i gyfeirio 240MW o drydan o South Ynys Lawd i Gaergybi (Safle Orthios):

  • drwy is-orsaf drydanol newydd sbon a adeiladwyd mewn caeau yn Ynys Lawd ac o dan y system ffyrdd bresennol o Ynys Lawd drwy Borth Dafarch i Barc Eco Orthios (hen ffatri alwminiwm Ynyr Môn)
  • dod â 2 flynedd o gerbydau trwm i'r ffyrdd a chreu oedi sylweddol o ran traffig gwrth-lif wrth i'r ffyrdd gael eu codi i ddarparu ar gyfer y ceblau. Mae Morlais wedi dweud y bydd y tagfeydd yn cael eu rheoli gan Adran Briffyrdd IoACC ac y byddant yn ystyried y tymor twristiaeth!?

Cliciwch y ddolen isod ar gyfer y trosolwg cyfan:

Gweld PDF
Darllen mwy

Y GOSODIAD

BETH NAD YDYM YN EI WYBOD:
  • P’un yw'r dechnoleg mewn gwirionedd yn gweithio pan fydd wedi'i lleoli allan yn y môr. Os yw’n gweithio:
  • ble fydd y prosiect ynni llif llanw nesaf yn cael ei leoli ar Ynys Môn a pha lefel o ddinistr/amhariad fydd yn sgil hwnnw?
  • p’un a allwn edrych ymlaen at gylch arall o ddiwydiannu ar y lan ac ar y môr gan y pennir bod y ceblau a'r is-orsaf arfaethedig ar y tir yn cynnwys 180MW ond mae’n ymddangos fod gan y môr gapasiti o 320MW
  • Os nad yw'r dechnoleg yn gweithio, beth sy'n digwydd i'r seilwaith a osodwyd yna?
BETH RYDYM YN EI WYBOD:
  • Mae hyd un ddyfais ynni llanw sy’n arnofio yn unig bron dair gwaith uchder Goleudy Ynys Lawd, a dyna'r darn y gallwch ei weld uwchben arwyneb y dŵr yn unig!
  • Mae grwpiau cadwraeth yn dadlau y bydd Prosiect Morlais fel sydd wedi’i gynllunio ar hyn o bryd yn cael effaith andwyol sylweddol ar rywogaethau a chynefinoedd sydd wedi cael eu gwarchod ac wedi ffynnu yn yr ardal hon ers degawdau.
  • Bydd dyfeisiau llanw mawr sy’n arnofio yn cael effaith weledol andwyol ar ardal o harddwch cenedlaethol eithriadol ac yn gwneud Ynys Lawd yn forlun diwydiannol. Cliciwch y ddolen am ragor o wybodaeth:
    Gweld y llythy
IS IT REALLY WORTH IT ?
Darllen mwy

Y GOSODIAD

BETH NAD YDYM YN EI WYBOD:
  • P’un yw'r dechnoleg mewn gwirionedd yn gweithio pan fydd wedi'i lleoli allan yn y môr. Os yw’n gweithio:
  • ble fydd y prosiect ynni llif llanw nesaf yn cael ei leoli ar Ynys Môn a pha lefel o ddinistr/amhariad fydd yn sgil hwnnw?
  • p’un a allwn edrych ymlaen at gylch arall o ddiwydiannu ar y lan ac ar y môr gan y pennir bod y ceblau a'r is-orsaf arfaethedig ar y tir yn cynnwys 180MW ond mae’n ymddangos fod gan y môr gapasiti o 320MW
  • Os nad yw'r dechnoleg yn gweithio, beth sy'n digwydd i'r seilwaith a osodwyd yna?
BETH RYDYM YN EI WYBOD:
  • Mae hyd un ddyfais ynni llanw sy’n arnofio yn unig bron dair gwaith uchder Goleudy Ynys Lawd, a dyna'r darn y gallwch ei weld uwchben arwyneb y dŵr yn unig!
  • Mae grwpiau cadwraeth yn dadlau y bydd Prosiect Morlais fel sydd wedi’i gynllunio ar hyn o bryd yn cael effaith andwyol sylweddol ar rywogaethau a chynefinoedd sydd wedi cael eu gwarchod ac wedi ffynnu yn yr ardal hon ers degawdau.
  • Bydd dyfeisiau llanw mawr sy’n arnofio yn cael effaith weledol andwyol ar ardal o harddwch cenedlaethol eithriadol ac yn gwneud Ynys Lawd yn forlun diwydiannol. Cliciwch y ddolen am ragor o wybodaeth:
    Gweld y llythyr
IS IT REALLY WORTH IT ?
Darllen mwy

Y BYGYTHIAD I FYWYD GWYLLT

Mae'r grwpiau bywyd gwyllt a chadwraeth i gyd yn cytuno bod llawer o'r asesiadau y mae Morlais wedi'u cyflwyno yn annigonol, ac nad yw'r dulliau technoleg, monitro a lliniaru yn briodol ar gyfer prosiect o'r raddfa a'r maint hwn; yn wir mae rhai o'r asesiadau wedi'u seilio ar gyffredinoli ar raddfa eang yn absenoldeb tystiolaeth. Mae ECRMA (Asesiadau Modelu Cyfradd Cyfarfyddiad a Gwrthdrawiad) yn dangos y posibilrwydd o dranc nythfa gyfan o weilch y penwaig yn Ynys Lawd a bod yr effaith ar gyfradd marw rhywogaethau morol fel Dolffiniaid Trwynbwl, Llwyd a Dolffiniaid Cyffredin, Morfilod Pigfain, Llamhidyddion Harbwr a Morloi Llwyd a Morloi Harbwr yn parhau'n uchel. Cliciwch y ddolen am ragor o wybodaeth: Gweld PDF

At hynny, nodwyd mewn gwrthwynebiadau bod gan brosiect Morlais y potensial i gael effaith andwyol ar gyfanrwydd ACA (Ardal Cadwraeth Arbennig) Bae Ceredigion.

Darllen mwy

Pa Gost i Dwristiaeth

Fe wnaeth arolwg gan Gyngor Ynys Môn/Gwynedd ddarganfod bod 41% o ymwelwyr yn cael eu denu i'r rhanbarth gan y golygfeydd, y tirweddau a'r ardaloedd o harddwch naturiol.

Mae Llwybr Arfordir Cymru yn dilyn yr arfordir yn agos ar hyd gogledd-orllewin Ynys Gybi yn union lle bydd Prosiect Morlais yn cael effaith arwyddocaol ar dirweddau, morluniau a mannau amgylcheddol dynodedig/ardaloedd gwarchodedig. Mae'n anodd credu na fydd tarfu sylweddol ar y rhwydweithiau ffyrdd lleol a mynediad i'r llwybrau arfordirol a gweithgareddau twristiaeth/hamdden eraill. Mae'r ardal hon yn denu tua 180,000 o ymwelwyr y flwyddyn sy'n cael eu cefnogi gan sector llety gwyliau lleol ffyniannus sydd yn ei dro yn cefnogi cyflogaeth leol.

Os caiff Morlais y cyfle i ddiwydiannu'r maes hwn o harddwch naturiol, beth fydd y gost i dwristiaeth, y sector lletygarwch lleol ffyniannus a swyddi lleol? Gweler adran 10 o'r ddogfen gysylltiedig am ragor o wybodaeth:
Gweld y llythyr

Pa Gost i Dwristiaeth

Fe wnaeth arolwg gan Gyngor Ynys Môn/Gwynedd ddarganfod bod 41% o ymwelwyr yn cael eu denu i'r rhanbarth gan y golygfeydd, y tirweddau a'r ardaloedd o harddwch naturiol.

Mae Llwybr Arfordir Cymru yn dilyn yr arfordir yn agos ar hyd gogledd-orllewin Ynys Gybi yn union lle bydd Prosiect Morlais yn cael effaith arwyddocaol ar dirweddau, morluniau a mannau amgylcheddol dynodedig/ardaloedd gwarchodedig. Mae'n anodd credu na fydd tarfu sylweddol ar y rhwydweithiau ffyrdd lleol a mynediad i'r llwybrau arfordirol a gweithgareddau twristiaeth/hamdden eraill. Mae'r ardal hon yn denu tua 180,000 o ymwelwyr y flwyddyn sy'n cael eu cefnogi gan sector llety gwyliau lleol ffyniannus sydd yn ei dro yn cefnogi cyflogaeth leol.

Os caiff Morlais y cyfle i ddiwydiannu'r maes hwn o harddwch naturiol, beth fydd y gost i dwristiaeth, y sector lletygarwch lleol ffyniannus a swyddi lleol? Gweler adran 10 o'r ddogfen gysylltiedig am ragor o wybodaeth:
Gweld y llythyr

DATGANIAD GAN SSHG

Mae SSHG yn llwyr gefnogi datblygiad cynaliadwy cynhyrchu ynni adnewyddadwy morol fel rhan o bolisi ynni Cymru a pholisi ynni'r DU. Rydyn ni’n credu y gall cynhyrchu ynni adnewyddadwy morol fod yn gydnaws ag amgylchedd naturiol iach ond na ddylai hyn fod ar draul ein safleoedd a'n rhywogaethau treftadaeth a bywyd gwyllt pwysicaf. Pryder sylweddol gyda Phrosiect Morlais yw bod arfordir gorllewinol Ynys Gybi yn ardal warchodedig iawn o harddwch naturiol a chadwraeth ac felly mae'r lleoliad yn anghywir i fod yn datblygu ac yn arddangos dyfeisiau ynni llif llanw o faint diwydiannol

Am

Hafan Prosiect Morlais Gosod Bywyd Gwyllt Oriel

Cefnogwch ni

2023© Hawlfraint South Stack Heritage Group

Polisi preifatrwydd