Mae llawer o grwpiau cadwraeth arbenigol wedi ymgysylltu â Morlais yn ystod y broses gynllunio gan eu bod yn pryderu'n fawr am y niwed y gallai prosiect Morlais ei wneud i'r amgylcheddau naturiol gwarchodedig a'u rhywogaethau. Amlinellir rhai o'u pryderon isod. O ddarllen y gwrthwynebiad a'r sylwadau ar gyfer llawer o'r grwpiau cadwraeth, nid yw Morlais, hyd yn oed gyda'u hadnoddau sylweddol, wedi llwyddo i ddatrys na lliniaru llawer o'r gwrthwynebiadau hyn, gan adael yr arolygiaeth heb unrhyw ddewis arall ond trefnu ymholiad llawer mwy lle bydd Morlais yn cael eu gorfodi i geisio amddiffyn eu gweithredoedd yn gyhoeddus (Rhagfyr 2020).
Mae CNC (Cyfoeth Naturiol Cymru) wedi cyflwyno gwrthwynebiadau/sylwadau yn datgan bod cais Morlais yn annigonol, ac nad yw'r dulliau technoleg, monitro a lliniaru yn briodol ar gyfer prosiect o'r raddfa a’r maint hwn, yn wir, mae llawer o gasgliadau llawer wedi'u seilio ar gyffredinoli ar raddfa eang yn absenoldeb tystiolaeth. Roedd Cyfoeth Naturiol Cymru wedi cofnodi llawer o ‘bryderon arwyddocaol’ yn ymwneud â Datganiad(au) Amgylcheddol Morlais y mae Morlais wedi cael cyfle i'w cywiro. Yn absenoldeb Morlais yn datrys llawer o'r materion hyn, bydd CNC yn cyflwyno'r sylwadau canlynol mewn ymchwiliad cyhoeddus ym mis Rhagfyr 2020 lle byddant yn darparu tystiolaeth ar effeithiau'r datblygiad arfaethedig ar:
Dywed CNC fod effeithiau gweddilliol andwyol sylweddol o hyd ar Ardal Harddwch Naturiol Eithriadol Ynys Môn oherwydd y nod parhaus o ddefnyddio dyfeisiau sy'n dod i'r amlwg ar yr arwyneb a'u defnydd daearyddol eang a'r nifer ohonynt, sy'n golygu y byddai mwynhad y cyhoedd o Nodweddion Arbennig yr AHNE yn cael ei effeithio’n sylweddol ac felly bod ganddynt bryderon sylweddol ynglŷn â'r prosiect o hyd. Maen nhw’n datgan ’mae gennym bryderon o hyd ynghylch yr effeithiau sylweddol ar leoliad Ynys Lawd a'i oleudy a'r rhan o arfordir tua'r de i Benrhyn Mawr.’ Cliciwch y ddolen am ragor o wybodaeth: Gweld y llythyr
Mae'r RSPB yn datgan bod yr ECRMA (Asesiadau Modelu Cyfradd Cyfarfyddiad a Gwrthdrawiad) ar gyfer rhywogaethau adar yn parhau'n annerbyniol o uchel gan gynnwys rhywogaethau adar fel Gwylogod a Gweilch y Penwaig. Yn wir, nododd Cyfoeth Naturiol Cymru, mewn cytundeb â'r RSPB,‘gallai'r posibilrwydd o golli 521 o wylogod a 259 o weilch y penwaig y flwyddyn fod yn gynaliadwy yn fiolegol ar lefel y DU a Chymru, ond rydym yn cwestiynu a yw'n dderbyniol disbyddu adnodd naturiol yn y modd hwn, yn enwedig mewn lleoliad mor eiconig a phoblogaidd i ymwelwyr, yn enwedig os gallai hyn arwain at dranc nythfa gyfan o weilch y penwaig’.
Mae gan yr RSPB a CNC bryderon sylweddol ynghylch prosiect Morlais yn tarfu ar yr ardaloedd porthiant ar gyfer Brain Coesgoch sy’n bridio a’r rhai nad ydynt yn bridio rhwng AGA Arfordir Ynys Gybi a'r ardal ddatblygu ar y lan.
Mae Ymddiriedolaeth Bywyd Gwyllt Gogledd Cymru (NWWT) wedi mynegi pryderon mawr ynglŷn â'r effeithiau niweidiol posibl i'r amgylchedd morol a'i bywyd gwyllt gan ddweud bod ECRMA Morlais ar gyfer rhywogaethau morol fel dolffiniaid Trwynbwl, Llwyd a Dolffiniaid Cyffredin, Morfilod Pigfain, Llamhidyddion Harbwr a Morloi Llwyd a Morloi Harbwr yn parhau'n annerbyniol o uchel. At hynny, amlygwyd fod gan ddatblygiad Morlais y potensial i gael effaith andwyol ar gyfanrwydd ACA (Ardal Cadwraeth Arbennig) Bae Ceredigion. Dywed CNC Cymru fod ‘dibyniaeth fawr ar fodelu i lunio canlyniadau a chasgliadau effeithiau gwrthdrawiadau ar boblogaethau mamaliaid morol ac uniondeb y safle. Fodd bynnag, mae cryn ansicrwydd gyda pharamedrau'r model a'r allbynnau wedi'u modelu sy’n cael eu cyflwyno. Felly, ni allwn ddiystyru'n hyderus effeithiau andwyol ar uniondeb safleoedd o wrthdrawiad yn unrhyw un o'r ACA ar gyfer unrhyw un o nodweddion rhywogaethau mamaliaid morol, ar ei ben ei hun neu ar y cyd, ar gyfer unrhyw un o'r senarios fesul cam o'r gwerthoedd sy’n cael eu cyflwyno. Nodwn y dibynnir ar reoli a monitro addasol er mwyn dilysu rhagdybiaethau enghreifftiol a mesur y risg wirioneddol o wrthdrawiadau. Dylid deall, fodd bynnag, y byddai angen datblygu monitro a lliniaru'n sylweddol. Nid yw dulliau o ganfod anifeiliaid o amgylch tyrbinau llanw a'r gallu i'w cadw oddi wrth y tyrbinau er mwyn osgoi gwrthdrawiadau pan fo angen wedi cael eu profi ac nid yw'n sicr o lwyddo ar y raddfa a gynigir. Mae gennym bryderon ynghylch sut y gellir cyflawni'r dull rheoli, defnyddio a monitro addasol yn realistig ac rydym yn cynghori bod yr ymgeisydd yn datblygu hyn ymhellach mewn ymgynghoriad â ni.
Mae NWWT hefyd wedi mynegi pryderon difrifol ynghylch cyflwyno sŵn tanddwr ac aflonyddwch ym mhob agwedd ar y prosiect o fewn a thu hwnt i ffiniau'r MDZ (Parth Arddangos Morlais) Cliciwch y ddolen am ragor o wybodaeth: Gweld Gwrthwynebiadau NWWT
Mae Whale and Dolphin Conservation (WDC) wedi gwrthwynebu'r cais ar sail diffyg gwybodaeth yn cael ei darparu gan Morlais. Nid yw WDC o'r farn y gellir caniatáu'r cais hwn pan nad yw manylion y datblygiad arfaethedig yn nodi nifer a math y dyfeisiau ynni llanw, gan wneud unrhyw aflonyddwch ac asesiadau risg gwrthdrawiadau yn amhosibl ac felly'n gwneud yr effaith bosibl ar rywogaethau gwarchodedig yn anfesuradwy. Mae WDC hefyd yn nodi bod Gweithgor diweddaraf ICES ar Sgil-Ddalfa o Rhywogaethau a Warchodir (2019) yn awgrymu bod poblogaeth Llamhidyddion Harbwr yn ardal y Môr Celtaidd mewn perygl ac na ddylid ystyried unrhyw ddatblygiad a allai olygu rhagor o farwolaethau i lamhidyddion (fel Prosiect Morlais).
Nododd Cyfoeth Naturiol Cymru fel mater arwyddocaol ‘yn seiliedig ar yr ansicrwydd sy'n gysylltiedig â Modelu Risg Gwrthdrawiad/Modelu Risg Cyfarfyddiad, cyfraddau osgoi a pharamedrau eraill, ni all Cyfoeth Naturiol Cymru fod yn hyderus na fydd y risg bosibl o wrthdrawiadau ar gyfer defnydd cychwynnol o 16MW (nid 240MW hyd yn oed) yn cael effaith ar lefel poblogaeth rhywogaethau mamaliaid môr, naill ai ar ei ben eu hunain neu'n gynyddol.
